जातीय विभेदको चपेटामा टेलर परिवार : मलामी बिना आमाको शव घरमै अलपत्र

पश्चिम रैवार २ महिना अगाडि

बैतडी- मलामी जाने मानिस नपाउँदा बैतडीका प्रकाश टेलर दमाई आफ्नै आँगनमा आमाको शव कुरेर बस्न बाध्य भएका छन्। गाउँकै एक मात्र दमाई परिवार भएकाले मृतक ६१ वर्षीया माना टेलरको शव बोक्न कोही तयार नभएपछि यस्तो समस्या उत्पन्न भएको हो।

बैतडीको सिगास गाउँपालिका–१, अङडेगाडा निवासी माना टेलर मधुमेह रोगबाट पीडित थिइन्, र शनिबार उहाँको निधन भयो। गाउँमा विश्वकर्मा, लोहार, चुनारा, सार्की लगायत दलित तथा अन्य गैरदलित समुदायका परिवार रहेका भए पनि दलित समुदायभित्रै जातीय विभेद कायमै रहेकाले उहाँको शव उठ्न सकेको छैन।

मलामी जाने कोही नहुँदा प्रकाश टेलरले गाउँमा शव वाहन वा ट्याक्टरको व्यवस्था गर्न प्रयास गरेका थिए, तर शनिबार रातिसम्म कुनै ठोस सहमति जुट्न सकेन। स्थानीय भूमिराज आधारभूत विद्यालयमा निजी स्रोतका शिक्षक रहेका ३० वर्षीय प्रकाश टेलरले आमाको निधनमा मलामी नपाउँदा अत्यन्त पीडा महसुस भएको बताए।

भक्कानिँदै उनले भने, “मलामी जाने मानिस भइदिए घरबाट आधा घण्टाको दूरीमा रहेको ढणालीगाडमा दाहसंस्कार गर्न सकिन्थ्यो। तर जात व्यवस्थाले आमाको शव उठाउन नसक्दा एक्लो महसुस भएको छ।”

प्रकाशका ७२ वर्षीय बुवा श्रीमतीको मृत्युपछि ओछ्यान परेका छन्। ज्याला मजदुरी र बालीघरे (खलो) काम गरेर जीविका चलाउँदै आएको टेलर परिवार गाउँकै एक मात्र दमाई परिवार भएकाले सामाजिक रूपमा थप अप्ठ्यारो स्थिति झेल्न बाध्य भएको छ।

मलामी जाने कोही नभएपछि प्रकाशले आफ्नो पुर्ख्यौली गाउँ पाटन नगरपालिका–४, बगाडीका नातेदारलाई फोन गरेर शव वाहन वा ट्याक्टरको व्यवस्था गरिदिन अनुरोध गरेका छन्।

सिगास गाउँपालिका–१ का वडा अध्यक्ष रामचन्द्र ऐरीका अनुसार मलामी जान कोही नउठेपछि शव वाहन वा ट्याक्टरको व्यवस्थाका लागि नजिकको पाटन नगरपालिकासँग समन्वय भइरहेको छ। तर, सवारी जिपहरूले शव बोक्न अस्वीकार गरेकाले समस्या उत्पन्न भएको छ।

पाटन नगरपालिकाका उपप्रमुख कमलसिंह बोहराले भने, “दमाई समुदायको शव बोक्न अन्य दलित समुदायका मानिसहरू नै तयार नहुनु गम्भीर समस्या हो। मृतकका परिवारलाई सहयोगका लागि गाडीको व्यवस्था गर्ने प्रयास भइरहे पनि जातीय विभेद हटाउन सबैले पहल गर्नुपर्छ। यस्तो घटना भोलि पनि दोहोरिन सक्छ। समाजमा अझै यस्तो विभेद हुनु दुःखद छ।”

जनप्रतिनिधिहरू र दलित संघसंस्थाले मिलेर शव व्यवस्थापनको पहल गर्ने प्रतिवद्धता जनाए पनि समाजभित्र रहेको जातीय विभेदका कारण प्रकाश टेलर र उनका परिवारले ठूलो अप्ठ्यारो भोग्नुपरेको छ।

यो घटनाले समाजमा अझै गहिरो रूपमा जातीय भेदभाव कायम रहेको स्पष्ट पार्छ। दलित समुदायभित्रैको विभाजन र सहयोग अभावले गर्दा एउटा परिवारले अत्यन्त दुःख झेल्नुपरेको छ। जातीय विभेदको अन्त्यका लागि स्थानीय समुदाय, सरकार, र संघसंस्था सबै एकजुट भएर सामाजिक जागरण अभियान सञ्चालन गर्न आवश्यक देखिन्छ।